تقریباً ده سال از اولین برخورد ما با دنیای واقعیت مجازی می‌گذرد و حالا در دوران هدست‌های واقعیت ترکیبی (Mixed Reality) و افزوده (Augmented Reality)، اوضاع اصلاً خوب به نظر نمی‌رسد.
وقتی حدود ده سال پیش، هدست HTC Vive عرضه شد، دنیا خود را برای انقلابی در فناوری واقعیت مجازی آماده می‌کرد. اما حالا شایعاتی شنیده می‌شود مبنی بر اینکه اپل قصد دارد هدست Vision Pro را بازطراحی و به سیستمی سبک‌تر و ارزان‌تر با تمرکز بر واقعیت افزوده تبدیل ;kn. Vision Pro قرار بود این فناوری را به اوج برساند و نشان دهد که واقعیت مجازی چگونه باید باشد، اما حالا به نظر می‌رسد که مشکلات همیشگی، حتی این محصول فوق‌العاده گران را نیز گرفتار کرده است.
در حالی که Vision Pro از نظر فنی یک هدستی واقعیت ترکیبی محسوب می‌شود و قابلیت pass-through دارد، همه ضعف‌های واقعیت مجازی همچنان در آن دیده می‌شود.
این دستگاه‌ها راحت نیستند
بزرگ‌ترین مشکل ما با واقعیت مجازی همیشه و همچنان عدم راحتی استفاده از آن است. نسل اول HTC Vive حدود ۴۷۰ گرم وزن داشت و پس از تنها ۱۵ دقیقه استفاده، خسته‌کننده می‌شد. گذاشتن دو نمایشگر درست جلوی چشم‌ها و پوشیدن چیزی شبیه کلاه ایمنی، تجربه دلپذیری نیست.
Vision Pro حتی سنگین‌تر بوده و بین ۶۰۰ تا ۶۵۰ گرم وزن دارد، یعنی فناوری در این زمینه عقب هم رفته است. این در حالی است که باید باتری ۳۵۰ گرمی را نیز در جیب خود حمل کنید.
این هدست ۳,۵۰۰ دلاری بعد از مدتی استفاده، آزاردهنده می‌شود. علاوه بر این، بیماری حرکتی (یا همان VR sickness) همچنان گریبان کاربران را می‌گیرد که شامل تعریق، خستگی چشم و حالت تهوع است. با اینکه بدن انسان می‌تواند تا حدی با این موارد سازگار شود، اما جدا شدن کامل از دنیای واقعی همان نقطه ضعف اصلی است.
اپل برای کاهش این مشکل، قابلیت نمایش دنیای واقعی از پشت دوربین‌ها را به Vision Pro اضافه کرد، اما ظاهراً کافی نبود. واقعیت مجازی همیشه مانند یک لایه بین کاربر و دنیای واقعی قرار می‌گیرد، در حالی که انسان‌ها برای تعامل با محیط و دیگران ساخته شده‌اند. بزرگ‌ترین ناراحتی، همان قطع ارتباط از واقعیت است.
هزینه (اما نه مشکل اصلی)
قیمت هم بدون شک مسئله‌ای بزرگ است. انتظار می‌رفت با پیشرفت فناوری، هزینه‌ها کاهش یابد، اما در عمل برعکس شد. Vision Pro با قیمت ۳,۵۰۰ دلار در دسترس قرار گرفت و حتی هدست HTC Vive با قیمت ۷۹۹ دلار نیز فروش چندانی ندارد.
طبق گزارش شرکت تحقیقاتی Omdia، فروش هدست‌های واقعیت مجازی در سال ۲۰۲۴ حدود ۱۰ درصد کاهش یافته و از ۷.۷ میلیون دستگاه در سال ۲۰۲۳ به ۶.۹ میلیون دستگاه رسیده است. حتی کاربران فعالی که هدست دارند نیز استفاده از آن را کنار گذاشته‌اند.
عدم پشتیبانی توسعه‌دهندگان
با گذشت یک دهه از شروع موج واقعیت مجازی، چیزی جز چند اَپلیکیشن شناور و محیط سه‌بعدی ساده به دست نیاورده‌ایم. توسعه‌دهندگان نیز دچار تردید هستند. بر اساس یک نظرسنجی جدید، تنها ۱۳ درصد از توسعه‌دهندگانی که در حال حاضر در زمینه VR فعالیت نمی‌کنند، قصد دارند در پنج سال آینده وارد این حوزه شوند.
حتی در دنیای بازی‌ها، که موتور اصلی رشد VR بود، بازار در حال رکود است. ۵۶ درصد از توسعه‌دهندگان بازی معتقدند بازار واقعیت مجازی یا در حال افول است یا راکد مانده. وقتی خود سازندگان دیگر به جادو باور ندارند، جادو از بین می‌رود.
در صحنه نرم‌افزاری VR، هیچ چیز انقلابی دیده نمی‌شود. نه مرورگر سه‌بعدی جدیدی که اینترنت را متحول کند، نه ابزارهای بهره‌وری الهام‌گرفته از Minority Report را می‌بینیم. تنها کاربردهای محدود و تخصصی در زمینه‌هایی مثل مهندسی، معماری یا آموزش باقی مانده‌اند؛ حوزه‌هایی بسیار خاص که هرگز به بازار انبوه تبدیل نخواهند شد.
سامسونگ دیر به مهمانی رسید
هدست جدید گلکسی XR سامسونگ که به تازگی معرفی شده، تلاش این شرکت کره‌ای برای ساخت مدلی مردمی‌تر از Vision Pro است اما تفاوت چشمگیری نسبت به محصول اپل ندارد. این هدست بر پایه Android XR ساخته شده، پلتفرمی که گوگل امیدوار است آینده AR و VR را نجات دهد.
با این حال، دستگاه با وزن ۵۴۵ گرم هنوز هم سنگین است و همچنان از باتری خارجی استفاده می‌کند. حتی اگر قیمت خرید بک لینک ارزان آن کمتر باشد، به احتمال زیاد سرنوشتی مشابه Vision Pro در انتظارش است؛ فراموشی تدریجی و خاموش.
آینده از آن واقعیت افزوده است
در نهایت، به نظر می‌رسد آینده در اختیار واقعیت افزوده (AR) خواهد بود. تفاوت میان VR و AR همیشه شفاف نیست، اما AR بسیاری از مشکلات را حذف می‌کند و ویژگی‌هایی ارائه می‌دهد که می‌تواند واقعاً کاربردی و غیرقابل جایگزین باشد.
یک عینک سبک AR که به صورت بی‌سیم به تلفن همراه شما متصل شود، اجازه می‌دهد جهان اطراف را ببینید، با آن تعامل کنید و آن را با لایه‌ای از اطلاعات دیجیتال غنی‌تر نمایید. تصور کنید مسیر ناوبری در هوا مقابل شما شناور باشد، ترجمه هم‌زمان بدون نیاز به نگاه کردن به گوشی انجام شود و اطلاعات درباره تابلوهای راهنمایی، مغازه‌ها یا مکان‌های دیدنی در میدان دید شما ظاهر شود.
ما نمی‌خواهیم بیش از حد سوار موج تبلیغات شویم، اما حتی نمونه‌های اولیه‌ای که در رویدادهای MWC ارائه شدند، بسیار مفیدتر از هر هدست VR یا واقعیت ترکیبی فعلی بوده‌اند. اکنون امید ما به متا و پروژه‌های واقعیت افزوده‌اش است؛ فقط امیدواریم مارک زاکربرگ این بار اشتباه نکند.